Τα συναισθήματα που μπορεί να νιώθουμε προς τον θεραπευτή μας – όπως θυμός, απογοήτευση, ή ακόμα και έντονη προσκόλληση – πολλές φορές δεν σχετίζονται με τον ίδιο τον θεραπευτή ή με κάτι που έκανε ή δεν έκανε στη διάρκεια της θεραπείας. Αυτά τα συναισθήματα, συχνά, είναι αποτέλεσμα της διαδικασίας που ονομάζεται «μεταβίβαση», όπου αναπαράγουμε, χωρίς να το συνειδητοποιούμε, συναισθήματα και σχέσεις από το παρελθόν μας μέσα στη σχέση με τον θεραπευτή.

            Η μεταβίβαση είναι ένας φυσικός και αναμενόμενος μηχανισμός στις θεραπευτικές σχέσεις και αποτελεί ένα σημαντικό κομμάτι της ψυχοθεραπευτικής δουλειάς. Για παράδειγμα, αν κάποιος μεγάλωσε με γονείς που δεν ήταν διαθέσιμοι συναισθηματικά, μπορεί ασυνείδητα να αναμένει ότι και ο θεραπευτής του θα τον απογοητεύσει ή δεν θα τον καταλάβει. Έτσι, μπορεί να νιώσει θυμό ή απογοήτευση, ακόμα κι αν ο θεραπευτής κάνει ό,τι καλύτερο μπορεί για να προσφέρει υποστήριξη και κατανόηση. Αυτά τα συναισθήματα συχνά προέρχονται από πρώιμες εμπειρίες, και ο θεραπευτής μας βοηθάει να τα κατανοήσουμε και να τα εξετάσουμε σε βάθος.

            Από την άλλη, υπάρχει και η «αντιμεταβίβαση», που αναφέρεται στα συναισθήματα που αναδύονται στον θεραπευτή προς τον θεραπευόμενο. Ο θεραπευτής προσπαθεί να παραμείνει αντικειμενικός, αλλά μπορεί να νιώσει διάφορα συναισθήματα εξαιτίας των εμπειριών του θεραπευόμενου. Ωστόσο, εκπαιδεύεται ώστε να κατανοεί τη ρίζα αυτών των συναισθημάτων και να τα αξιοποιεί για να κατανοήσει καλύτερα τον θεραπευόμενο.

            Η διαδικασία της μεταβίβασης και της αντιμεταβίβασης είναι μέρος της θεραπευτικής διαδικασίας και μας βοηθά να εντοπίσουμε μοτίβα σχέσεων που επηρεάζουν τη ζωή μας. Όπως εξηγεί η ψυχαναλύτρια Nancy McWilliams (2011), η εξερεύνηση αυτών των συναισθημάτων μέσα στη θεραπευτική σχέση μας δίνει τη δυνατότητα να αναγνωρίσουμε τις παλιές πληγές και να κατανοήσουμε πώς επηρεάζουν τις σημερινές μας σχέσεις, προσφέροντάς μας νέα οπτική και ελευθερία να αντιδρούμε με διαφορετικό τρόπο.

Βιβλιογραφία:

McWilliams, N. (2011). Psychoanalytic Diagnosis: Understanding Personality Structure in the Clinical Process. New York: The Guilford Press.

Συγγραφή: Ασπασία Πίζγα Ψυχολόγος, Διδάκτωρ στην Ιατρική Σχολή Αθηνών